Concept. Versie 2 d.d. 4 juni 2025

Dit artikel is in ontwerp.

De foto's zijn nog niet geplaatst. De meeste foto's zijn wel te bekijken via de Pagina's van de Landgroep Zevenaar en Didam. Zie de links onderaan dit artikel.

Rijkspolitie in de gemeente Duiven (1945 – 1994)

Door het Politiebesluit van november 1945 ontstonden er twee soorten politie in Nederland: De Gemeentepolitie en het Corps Rijkspolitie. Het Corps Rijkspolitie werd opgericht op 11 november 1945 bij de inwerkingtreding van het Politiebesluit 1945. Het landelijke corps nam bij haar oprichting een gedeelte van de politieorganisatie uit de Tweede Wereldoorlog over. Model stond de toenmalige organisatie van de marechaussee, zoals die in 1943 door de samenvoeging van de tot dan toe bestaande Koninklijke marechaussee, het Korps Rijksveldwacht en de gemeenteveldwachters was ontstaan. Het corps Rijkspolitie werd gesplitst in 5 gewesten met tezamen 21 districten. Het Corps Rijkspolitie was verantwoordelijk voor de politiezorg in alle gemeenten met minder dan 25000 inwoners en ressorteerde rechtstreeks onder het Ministerie van Justitie.

Bij de inwerkingtreding van de Politiewet 1958 veranderde de naam “Corps Rijkspolitie”  in “Korps Rijkspolitie”. Ook de organisatiestructuur werd gewijzigd in die zin, dat - van onderaf beginnend - in beginsel werd uitgegaan van een landgroep als eenheid voor een gemeente, met de mogelijkheid om kleinere gemeenten als posten onderdeel van een groep te doen zijn.

De Post Duiven behoorde tot de Landgroep Zevenaar. De Landgroep Zevenaar bestond uit de Gemeente Zevenaar, Duiven en Westervoort. Het Groepsbureau stond in Zevenaar.
Vanaf 1946 was de groep Zevenaar gevestigd in het gebouw aan de Spoorwegstraat 11. Daarvoor was de groep in een deel van de marechausseekazerne gevestigd. Adres ?. Het perceel aan de Spoorwegstraat 11 was oorspronkelijk bestemd om dienst te doen als opvanghuis voor vluchtelingen uit Duitsland. In april 1970 verhuisde de Groep Zevenaar naar het voormalige hotel "Benen" op de hoek van de Vondellaan en de Babberichseweg op nr. 1. Eind 1973 werd er een nieuw groepsbureau in gebruik genomen aan de Didamseweg 94.

Foto 1 groepsbureau Zevenaar

Het voormalige groepsbureau van de landgroep aan de Ringbaan Zuid te Zevenaar gefotografeerd in mei 2017. Het toenmalige adres was Spoorwegstraat 11. Het perceel zou in 1948 gebouwd zijn. Het is omstreeks 1953 door de groep Zevenaar van de Rijkspolitie in gebruik genomen.

De Landgroep Zevenaar behoorde tot 1 juni 1969 tot het District Doetinchem. Na opheffing van het District Doetinchem werd deze groep toegevoegd aan het District Nijmegen.  In 1974 werd de grens van 25.000 inwoners van de gemeente Zevenaar overschreden en ging op 1 oktober 1974 de politietaak in de Gemeente Zevenaar over van het Korps Rijkspolitie naar het Gemeentepolitiekorps Zevenaar. Aangezien het GP-korps nog niet was geformeerd, heeft het tot 1 juli 1975 geduurd voordat de politietaak van de rijkspolitie werd overgenomen.
Vanaf 1 oktober 1974 behoorde de Post Duiven tot de Landgroep Didam.
Onder deze Landgroep behoorde op dat moment de gemeenten Didam, Duiven, Westervoort en Angerlo. Het Groepsbureau was gevestigd aan de Raadhuisstraat 8 en vanaf 1987 aan de Kerkstraat 47 te Didam.

Organisatiestructuur Post Duiven.

Per gemeente waren er één of meerdere Posten met één postcommandant de zogenaamde eenmansposten. In Duiven was er één Postcommandant en tot 1957? één Postcommandant in Groessen. Zie het lijstje met Postcommandanten gemeente Duiven hieronder.

Postcommandant Duiven F.G. Veltink was woonachtig aan de van Schaikstraat 5 te Duiven. In 1955 verhuisde hij naar een dienstwoningen aan het Buske 22 te Duiven.

Foto 2 Veltink

Postcommandant Groessen Th.H. Vermeulen Woonde aan de Achtergaardsestraat 1 te Groessen.

Foto 3 a Rechts Vermeulen en Links Den Dunnen. Het pand op de achtergrond is Achtergaardsestraat 2 te Groessen.

Foto 3 Tekening van het pand aan de Achtergaardsestraat 1 waar Postcommandant Vermeulen bureau aan huis had. De tekening zou gemaakt zijn in de periode dat Vermeulen daar woonde. Recht de Dorpsstraat wat toen nog een zandpad was.

Tot 1955 was er geen Politiebureau in de gemeente Duiven. De Postcommandanten hadden wel een bureau aan huis. Bordje aan de voordeur met de tekst “Rijkspolitie Postcommandant” en een kamer ingericht als bureau. Het meeste werk werd echter wel verricht in of vanuit het groepsbureau in Zevenaar.

Foto 4 bord Postcommandant

In 1955 kreeg de Post Duiven de beschikking over een relatief klein maar nieuw Politiebureau aan het Buske 22 te Duiven dat bestond uit twee kleine werkkamers, een cel en een garage inclusief twee dienstwoning.

Foto 5 bureau aan het Buske te Duiven.

Vanaf dat moment was er buiten de Postcommandant een of meerdere politiemedewerkers aan het Postbureau verbonden.

Foto 12 tekening bureau.

Indeling van het Postbureau Duiven aan 't Buske. Het bureau was voorzien van een cel met toilet. In de eerste jaren was deze nog niet aangesloten op de riolering. Links op de tekening iets boven het midden zat een put in de tuin. Daarin stond een emmer waarin de uitwerpselen terecht kwamen. Indien er een arrestant was moest een lid van de Post deze dagelijks legen. Later is deze aangesloten op de riolering. Het jaartal van deze tekening is niet bekend. Het moet het moment zijn dat de riolering werd uitgebreid. Rechts de twee dienstwoningen links voor de Postcommandant en recht een wat kleinere voor een wachtmeester want verschil moest er zijn. Deze tekening is kennelijk van het moment dat de riolering is aangesloten want die is wel zichtbaar op de tekening. Het bureau had een vaste doorgang naar de dienstwoning naast het bureau waar de postcommandant woonde.

Een van de werkkamers van het bureau was ingericht als plantonkamer. Dat was een ruimte waar een medewerker, de Plantonnist, tijdens de dagdienst aanwezig was om bezoekers te ontvangen en de telefoon en portofoon te bedienen en ander diversen bureauwerkzaamheden.

Op het moment van de opening van het bureau waren ervoor zover kan worden nagegaan vier politiemensen actief in duiven. Namelijk:

Postcommandant Duiven Owmr. Veltink
Postcommandant Groessen Owmr. Vermeulen
Wachtmeester Ie klasse A. Den Dunnen
Wachtmeester Ie klasse M.A. van der Linden

Het wonen in een dienstwoning was meestal wel goedkoop maar zeker geen luxe. Indien het bureau onbezet was kwamen diversen zaken voor rekening van de bewoner. Zoals o.a. het te woord staan van bezoekers en het beantwoorden van de telefoon. Indien er een arrestant in de cel verbleef moest deze ook bewaakt en verzorgd worden. De cel had een belletje die kon worden doorgezet naar de dienstwoning. Hetzelfde gelde voor de voordeurbel van het bureau. Wat eten betreft was het gebruikelijk dat de arrestant met de pot mee at uiteraard wel in de cel.

Vaak waren deze dienstwoningen voorzien van dikke goed sluitende overgordijnen zodat als die dicht waren men van buiten niet kon zien of er iemand aanwezig was. Op de hoop zo min mogelijk mensen aan de deur te krijgen buiten diensttijd.

Later toen de postcommandant ging verhuizen is deze eerste woning bij het postbureau aangetrokken omdat het bureau te klein was voor het steeds uitbreide personeelsbestand.

Het bureau en de dienstwoningen waren in beheer bij de Rijksgebouwendienst maar kleine klussen zoals schilderen, behangen en andere kleine klussen werden meestal door de politiemensen zelf verricht omdat hiervoor gewoon geen geld beschikbaar was. Er was meestal wel een “rijks poetsvrouw” voor het schoonmaken van het bureau.

Foto 8 Een klusteam. Kennelijk een grote klus gezien de werkkleding.

In die tijd was de dienstuitvoering van een Post was nagenoeg geheel selfsupporting. Dat betekende dat alle politiemedewerkers in hun standplaats moesten wonen en telefonisch aangesloten waren op de centrale van het groepsbureau. Indien een politiemedewerker TW (telefoonwacht thuis) had, ontving hij middels doorschakeling van de centrale thuis tussen 18.00 en 08.00 uur alle meldingen die gedaan werden via het lokale politienummer. Via de meldkamer kon dan de surveillance bereikt worden of in het uiterste geval moest er zelf actie ondernomen worden. Daarnaast moest de TW-er ook alle privégesprekken van zijn collegae doorverbinden; die waren immers allen aangesloten op deze centrale. TW (telefoonwacht) betekende ook dat constant je in de buurt van de telefoon moest zijn. Privézaken zoals boodschappen doen of naar een verjaardag gaan etc. was dus niet mogelijk.

Later werd er gebruik gemaakt van een antwoordapparaat waarmee binnengekomen gesprekken werden doorverbonden naar het Groepsbureau te Zevenaar of het Districtsbureau in Nijmegen. Eind jaren ’70 kwam daar een einde aan en moesten de burgers na 18.00 uur rechtstreeks naar de meldkamer in Nijmegen bellen.

De ‘bedrijfsslogan’ bij het Korps Rijkspolitie, zoals men dat tegenwoordig zo zou noemen, luidde: ‘plichtsgetrouw en steeds paraat’ en zoals zo vaak bij de politie aangevuld met een tekst: ‘aan het antwoordapparaat’

Rijkspolitiemensen werden geacht in hun bewakingsgebied te wonen. Daarbij kregen zij van de gemeente vaak voorrang tot het verkrijgen van een gemeentewoning of indien aanwezig een dienstwoning. Dat waren woningen die direct verbonden waren aan het politiebureau. Dat dat meestal niet makkelijk ging blijkt uit een artikel uit het rijkspolitieblad “RP-magazine” van jan 1981.

Onverklaarbaar bewoond.
 Met vliegend vaandel en slaande trom werd in het voorjaar van 1980 een nieuwe wachtmeester op de post Duiven binnengehaald. Er was zelfs al voor een woning gezorgd. Met zijn vrouw zou hij het optrekje naast het postbureau gaan bezetten. Maar voordat hij 'ja' zei tegen dit grootse aanbod, nam hij eerst zelf maar eens poolshoogte. „Het kon beter", oordeelde het echtpaar toen ze het perceel hadden geschouwd. „Geen bezwaar”, zei de Dienst van de Rijksgebouwen. Die woning wordt vergroot, die gaan we verbouwen. Er komt een hele nieuwe keuken bij aan, en de kamer wordt met de oude keuken groter voortaan". Aldus een strofe uit het rijm dat het personeel van de post Duiven ons stuurde. Het echtpaar zei daarom de huur van hun woning in Apeldoorn op. Het eerste foutje. De verbouwing ging niet door. Zelfs niet op korte termijn. „Typisch het Rijk. Dat zijn we zo gewend." „De ene keer geen materiaal, de andere keer geen cent." Voor de wachtmeester zat er na afloop van de huurtermijn in Apeldoorn niets anders op dan toch maar te verhuizen. En zo kwam het gezinnetje terecht in een slaapkamertje op de bovenverdieping van hun nieuwe stulp, tot de verbouwing achter de rug zou zijn. Er was een lichtpuntje: ze hadden goede buren. De RP'ers, die dagelijks het postbureau bemanden, leden met hen mee. Ze vreesden: „Straks gaan ze je beneden verdieping kraken, We moeten het voor de krakers onaantrekkelijk maken." De gemeente bood de helpende hand en bevestigde borden 'onbewoonbaar' aan het pand. Na maanden kwam dan toch de aannemer. Een ding was jammer: er stond geen gas en elektra in het bestek. Daarom opnieuw een beroep gedaan op de buren. „Vijf weken lang werden soep, vlees, stamppot en zo bereid in het postbureau". Inmiddels is de woonellende in Duiven waarschijnlijk achter de rug. Als Rijksgebouwendienst doen wat ze beloven, woont de wachtmeester sinds de Kerst niet alleen meer boven". 
Einde artikel.

Foto 9 bij artikel RP magazine januari 1981.

Doorgaans werden er dagdiensten gedaan in eerste instantie van 9 uur, later teruggebracht van 8½ naar 8 uur. De aanvankelijke nachtdiensten waren van 02.00 tot 06.00 uur, hetgeen betekende dat de resterende uren dezelfde middag gedaan moesten worden. Zulke gebroken diensten kwamen ook voor bij de avonddiensten, bijvoorbeeld ochtend/avond. De tijden van de avonddiensten waren divers, doordeweeks vaak solo-surveillances tot 22.00 uur, in de weekenden tot 02.00 uur.

Laten kwam er een 24-uurs dekkende surveillance, namelijk 00.00-08.00, 08.00-15.00 en 15.00-23.00 uur. In de jaren ’80 werden deze tijden weer gewijzigd naar noodzaak en effectiviteit. Deze diensten werden verricht door personeel van de gehele groep.

De verkeerssurveillance binnen de gemeente Duiven op de autosnelwegen werd verricht door de Algemene Verkeersdienst te Driebergen en op de provinciale wegen door de Verkeersgroep Rijkspolitie te Nijmegen. De afhandeling van de verkeersongevallen op deze wegen werd verricht door personeel van de betreffende Landgroep.

Naast het verrichten van surveillance ging een groot deel van de tijd op aan het afwerken van schriftelijk werk, dat vanwege de generale taakstelling een grote diversiteit kende. Daarvoor waren de nodige Olivetti-typemachines ter beschikking en moesten processen-verbaal middels zogenaamd doorslag- en carbonpapier in drievoud worden ingeleverd, waarna een strenge controle volgde van meestal de opperwachtmeester (d’n opper). 

Fout 10 Olivettis

Fouten (kennelijke type of schrijffouten) konden in de kantlijn hersteld worden. Maar bij meer dan drie fouten mocht je helemaal opnieuw beginnen.

Alle meldingen werd geregistreerd in het zogenaamde mutatieregister oftewel het rapporten-boek. Dit waren losbladige formulieren met 4 vakken voor meldingen, die opgeborgen werden in een ringband. De groepscommandant of postcommandant besprak nagenoeg alle meldingen vaak op maandagochtend met de burgemeester want die was immers hoofd plaatselijke politie wat betreft de openbare orde in zijn gemeente. Begin jaren ’80 werden de eerste computers geleverd en werd de eerste stap gezet van de automatisering. Maar het zou nog zeker een jaar of tien duren voordat er voldoende computers waren en al het personeel was opgeleid om met de computers te kunnen werken.

Huisvesting vanaf 1975.

Toen de Gemeente Duiven rond 1975 werd aangemerkt als groeigemeente groeide ook het aantal medewerkers van de Post Duiven. Hierdoor ontstond er in de jaren zeventig al gauw een ruimtegebrek daarom werd de linker dienstwoning bij het bureau getrokken.
Begin jaren 90 is het Postbureau verplaatst naar het pand aan de Rijksweg. Ook hier was de reden dat er te weinig ruimte was in het bureau aan 't Buske omdat er toen rond de vijftien politiemensen werkzaam waren. In gebruik tot 1-4-1994.

Foto 11 bureau Rijksweg.

Eerste vrouwelijke wachtmeester bij de Post Duiven. De Geest?????????

Owmr. de Goeyen 1990 - ?

Owmr. Jacobs 1975-1989

Surveillances werden in eerste jaren uitgevoerd te voet of met de fiets en indien aanwezig een motor met zijspan. Omdat er toen nog geen sprake was van mobiele verbindingen tijdens de surveillance dienden op bepaalde vaste tijdstippen postpunten ingenomen te worden. Vaak waren dat bedrijven of instanties waar een telefoon aanwezig was  (bijvoorbeeld tijdens de nachtdiensten bij een bakker), zodat de postende politiemensen bij incidenten gewaarschuwd konden worden door de meldkamer. Pas later kreeg men de beschikking van een mobilofoon en portofoon datum???????

In de loop der jaren werd het voertuigenpark uitgebreid. Allereerst kwam er de GSA (groepssurveillanceauto), een Volkswagen bus met de nodige uitrusting en een ULM (Ultra Licht Motorrijwiel), eerst van het merk DKW en later Sparta. Van de motor met zijspan werd in de laat jaren ’60 afscheid genomen en kwam er de KSA (kleine surveillanceauto), aanvankelijk een blauwe Volkswagen Kever, gevolgd door de  blauwe Fiat 127, met  in de jaren ’80 de Volvo 340 en 440. De Fiat 127 was zo klein dat grote Rijkspolitie manen moeite had om met deze auto veilig te rijden. Daarom kon men officieel ontheffing krijgen om in dit voertuig te (moeten) rijden. In Duiven waren twee politiemensen die zo’n ontheffing hadden.
Ook werd in de jaren ’70 de OSA (onopvallende surveillanceauto) geïntroduceerd, een Volkswagen Kever of een Fiat 127. Bij de Post Duiven is ook een VW Passaat in gebruik geweest. ????? Schade????

De GSA van de post duiven.

Klein onderhoud aan de voertuigen werd door de politiemensen zelf verricht, die op het dag rooster (DARO) de code Z1 meekregen. De uitrusting van de voertuigen diende gecontroleerd en aangevuld te worden, de acculampen met verwisselbare voorzetschijf (rood, geel of groen), werden opgeladen en uiteraard dienden de voertuigen gewassen te worden. Meer dan eens eindigde het klein onderhoud in een onderling watergevecht!  Het onderhoud van de voertuigen was in handen van de PTD (Politie Technische Dienst) en de verbindingen van de PVD (Politie Verbindingsdienst), beide gevestigd in Arnhem waar alle Rijkspolitie-onderdelen van Oost-Nederland naartoe moesten.

Op 1 april 1994 vond er een grote nationale politiereorganisatie plaats. Zowel het Korps Rijkspolitie als de diverse gemeentepolitie korpsen werden opgeheven om samen op te gaan in 25 regio korpsen waardoor een hele andere organisatie. De Post duiven viel vanaf dat moment onder het District de Liemers (gevestigd te Zevenaar) van het Korps Gelderland Midden.

Link naar de pagina van de Landgroep Zevenaar.

Link naar de pagina van de Landgroep Didam